Haroldas Brožaitis dyrektor Instytutu Polityki Społecznej i Zarządzania (Viešosios politikos ir vadybos institutas - VPVI)twierdzi, że na Litwie istnieje kontrowersyjny przepis, z którego wynika, iż organizacja młodzieżowa może propagować ideologię polityczną i być traktowana, jako apolityczna, gdyż nie dąży do władzy i nie jest związana z partią.
Podział środków pomiędzy organizacjami młodzieżowymi leży w gestii Departamentu ds. Młodzieży (Jaunimo reikalų departamentas - JRD) przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. „Dotacje państwowe przyznawane są takim organizacjom młodzieżowym, które odpowiadają standardom określonym w Ustawie o stowarzyszeniach i Ustawie o zasadach polityki młodzieżowej. Chodzi o organizacje apolityczne, mimo że nazwy niektórych organizacji mogą nawiązywać do nazwy partii. Partie polityczne nie są dotowane z funduszy JRD ” - powiedział DELFI dyrektor JRD Mindaugas Kuliavas
Po zapoznaniu się z listą organizacji, które są dotowane przez państwo, już na pierwszy rzut oka widać, iż część spośród nich prowadzi działalność polityczną i jest blisko związana z partiami politycznymi.
W lutym br. 37 tys. LTL „na wzmocnienie jednostek organizacyjnych” otrzymała organizacja młodzieżowa „Praca”, 33 900 LTL przypadło w udziale LSJS „ w celu zwiększenia skuteczności operacyjnej”, Liga Młodych Konserwatystów na wzmocnienie swojego programu otrzymała 29 700 LTL.
Litewski Związek Młodzieży Narodowej (Lietuvių tautinio jaunimo sąjunga), słynący z organizowania pochodów „Skinów”, na poprawę wizerunku swojej organizacji otrzymał 5 500 LTL.
Dużo skromniejsze kwoty przypadły w udziale nie mającemu nic wspólnego z polityką Litewskiemu Stowarzyszeniu Studentów Psychologii (Lietuvos psichologijos studentų asociacija) – 8400 LTL , Litewskiemu Towarzystwu Miłośników Maironisa (Lietuvos maironiečių draugija) - 8800 LTL i innym.
Ogółem na program rozwoju organizacji młodzieżowych przeznaczono 350 tys. LTL.
Uczestniczą w wyborach, choć utrzymują, iż są organizacjami pozarządowymi
Niektóre organizacje dotowane przez państwo i prowadzące aktywną działalność polityczną utrzymują, że nie są organizacjami politycznymi.
Dla przykładu, przewodniczący LSJS, członek Rady Miasta Wilna (Vilniaus miesto taryba), socjaldemokrata Juras Požela, mówi o LSJS jako organizacji pozarządowej pracującej z młodzieżą. "Jestesmy organizacją pozarządową, aczkolwiek o wyraźnym ukierunkowaniu politycznym. Członkom naszego związku młodzieży bliższe są poglądy lewicowe "- twierdzi Juras Požela.
Juras Požela mówi, że związek posiada własny program polityczny i zajmuje aktywne stanowisko społeczne. "Mamy dawne i długotrwałe umowy z partią Socjaldemokratów, na podstawie których członkowie organizacji dostają się na listy wyborcze" – tłumaczył polityk.
Nie zważając na to, Požela obstaje przy stanowisku, iż LSJS nie jest organizacją polityczną, gdyż działa w oparciu o Ustawę o Stowarzyszeniach.
Organizacja młodzieżowa „Praca” w czasie ostatniej kampanii wyborczej do Sejmu współdziałała w koalicji z Partią Pracy. Mimo to, przewodnicząca „Pracy” Ieva Kačinskaitė tłumaczy, że „Praca” jest młodzieżową organizacją społeczną, której działalność polityczna stanowi zaledwie 20 proc.
„Niewątpliwie, jednym z naszych celów – oprócz wspierania wolontariatu młodzieżowego, tworzenia warunków do samorealizacji i edukacji młodzieży – jest aktywny udział w polityce, zachęcamy więc młodych ludzi do bezpośredniego udziału w życiu politycznym, w wyborach do samorządów, Sejmu czy Parlamentu Europejskiego” - powiedziała Ieva Kačinskaitė.
Ponadto, honorowy przewodniczący „Pracy”, Vytautas Gapšys jest posłem Sejmu i starostą frakcji Partii Pracy.
Pomagają konserwatystom na wyborach
Powiązań ze Związkiem Ojczyzny – Litewskimi Chrześcijańskimi Demokratami (Tėvynės sąjunga – Lietuvos krikščionimis demokratais - TS-LKD) wypiera się też przewodniczący Ligi Młodych Konserwatystów Adomas Bužinskas.
„Jesteśmy organizacją pozarządową, nie jesteśmy częścią, czy też odgałęzieniem jakiejkolwiek partii, po prostu jednoczymy niezależną młodzież konserwatywną. TS-LKD posiada własną młodzieżówkę. Mamy więcej wolności, gdyż odpowiada nam nieco bardziej klasyczny model konserwatyzmu. To właśnie TS-LKD jest organizacją polityczną, my jesteśmy bardziej społeczną” - twierdzi Adomas Bužinskas.
Rozmówca potwierdził, że część członków ligi należy do TS-LKD. Bužinskas powiedział, że organizując manifestacje, czy rozpowszechniając komunikaty na różne tematy liga realizuje nie tyle działalność polityczną, co społeczną. Młodzi konserwatyści nie ukrywają, iż w czasie wyborów pomagają TS-LKD.
„Nasz wkład w dzieło wyborów nie jest taki, jak kandydatów, my tylko uczestniczymy w kształtowaniu kampanii wyborczej, poglądu na młodzież, przedstawienie konserwatyzmu w sposób ciekawy i przełamujący stereotypy” - powiedział Adomas Bužinskas.
Funkcje przewodniczących Ligi Młodych Konserwatystów sprawowali w swoim czasie tacy znani politycy, jak mer miasta Kowna Andrius Kupčinskas, czy też członkini Parlamentu Europejskiego Radvilė Morkūnaitė-Mikulėnienė.
Politolog dopatruje się sprzeczności
„Jeśli młodzi ludzie zrzeszają się i otwarcie deklarują, iż bliskie im są, powiedzmy, wartości socjaldemokratyczne czy chrześcijańskie i będą chcieli je głosić, nie oznacza to, że ich organizacja nie jest pozarządowa. Jednakże cel, na jaki otrzymywana jest dotacja, powinien zawierać wartości obywatelskie, promujące postawę obywatelską, chroniące i rozwijające interes młodzieży”- mówi dyrektor VPVI Haroldas Brožaitis.
Zdaniem Brožaitisa, należy zwrócić uwagę na to, co łączy partię i organizację młodzieżową. Samodzielność jest kluczową właściwością organizacji pozarządowej. Zatem w przypadku, gdy organizacja młodzieżowa deklaruje swoją odrębność, a w rzeczywistości plany czy sposoby swojej działalności konsultuje z partią, nie jest organizacją samodzielną i pozarządową w dokładnym tego słowa znaczeniu.
Jak mówi Haroldas Brožaitis, w większości krajów zachodnich organizacje młodzieżowe, propagujące ideologię polityczną, otwarcie deklarują swoje powiązania z odpowiednimi partiami politycznymi i są traktowane jako część składowa tych ostatnich, tzw. młodzieżówka (z angl. youth wing). Tymczasem na Litwie, zdaniem dyrektora, w pierwszych latach niepodległości ukształtował się przepis, że organizacja młodzieżowa może propagować konkretną ideologię polityczną pozostając jednocześnie apolityczną, gdyż nie sięga po władzę i nie jest oficjalnie związana z partią.
„Jest to dosyć kontrowersyjny przepis, ponieważ w praktyce bardzo trudno jest ocenić, na ile blisko związana jest konkretna organizacja młodzieżowa z jej partyjnym odpowiednikiem” - tłumaczy dyrektor VPIV.
Zdaniem eksperta, młodzieżowe organizacje polityczne zajmują ważne miejsce w demokracji i mogłyby być wspierane. Jednakże wątpliwości Haroldasa Brožaitisa budzi kwestia dotowania tych organizacji wraz z innymi organizacjami pozarządowymi.
„Zgadzam się, że wydaje się niejednoznaczna sytuacja, gdy polityczne organizacje młodzieżowe oraz inne organizacje pozarządowe są dotowane z tego samego źródła. Takie zestawienie budzi wątpliwości i powinno być rozdzielone. Celem wspieranie typowych organizacji pozarządowych jest uwidocznienie i uaktywnienie trudniejszych do zorganizowania i dlatego częściej ukrytych interesów publicznych (na przykład osób niepełnosprawnych, wykluczonych społecznie czy bezdomnych, walczących o ochronę środowiska zielonych itd.). Celem wzmacniania organizacji młodzieżowych propagujących ideologie polityczne jest zwiększenie zainteresowania polityką wśród młodzieży, powstanie długotrwałych – bardziej dojrzałych, cieszących się większym zaufaniem w społeczeństwie partii i lepiej działającej demokracji” - twierdzi rozmówca.