Jakie są oczekiwania Litwy od Szczytu NATO w Warszawie?
W Warszawie ważna jest jedność i porozumienie ws. dalszej adaptacji Aliansu, która pozwoli odpowiedzieć na teraźniejsze i przyszłe zagrożenia i wyzwania.
Dążymy do stałego rozmieszczenia sił Aliansu na wschodzie Europy, które mogłyby wykonywać zadania wojskowe. W Warszawie powinniśmy się porozumieć ws. środków praktycznych, z który trzy są najważniejsze:
Po pierwsze, NATO powinno wzmocnić obecność czołowych sił w naszych regionie. Obecność sojuszników w regionie jest najbardziej efektywnym środkiem odstraszającym. Potrzebna jest wielonarodowościowa jednostka wielkości batalionu w każdym państwie bałtyckim. Siły kilku państw sojuszniczych wespół z siłami narodowymi będą silny sygnałem odstraszającym.
Po drugie, należy zapewnić szybkie reagowanie NATO oraz wsparcie w przypadku kryzysu. Ważnym jest wzmocnienie sił, których obecnie brakuje w regionie, takich, jak systemy obrony powietrznej. Należy zapewnić szybkie podejmowanie decyzji oraz pełnomocnictwo do podjęcia koniecznych działań dla dowódcy sił sojuszniczych w Europie.
Po trzecie, ćwiczenie i szkolenia. Podczas ćwiczeń należy wypróbować szpicę NATO (Very High Readiness Joint Task Force) i inne siły rozlokowane w regionie.
Jak się układa współpraca z Polską w dziedzinie bezpieczeństwa (LITPOLUKR, zakup GROM, czy planowanie są inne zakupy).
Bezpieczeństwo Litwy i Polski jest nierozdzielne. Jesteśmy nie tylko sąsiadami, których łączy długoletnia wspólna historia, ale częścią niepodzielnego środowiska obronnego. Znajdujemy się obok tych samych sąsiadów i jednakowo rozumiemy stwarzane przez nich niebezpieczeństwo. Dlatego dwustronna wojskowa współpraca naszych państw jest bardzo ważna dla bezpieczeństwa Litwy oraz całego regionu.
W obecnej sytuacji dla bezpieczeństwa Litwy i Polski mają duże znaczenie środki odstraszające NATO i obecność sojuszników, szczególnie Amerykanów, w naszym regionie.
Polska aktynie przyczynia się do zapewnienia bezpieczeństwa w regionie. Jest jednym z najbardziej aktywnych członków misji NATO Air Policing. W lipcu bieżącego roku Polska planuje przysłać na Litwę jednostkę wielkości kompanii. Polska wyznaczyła swego przedstawiciela do Jednostki Integracji Sił NATO na Litwie.
W ciągu szeregu lat Litwa i Polska ściśle współpracuje podczas wspólnym ćwiczeń, odbywa się wymiana instruktorów między ośrodkami szkoleniowymi itp. 2016 rok obfituje w ćwiczenia wojskowe na Litwie, w których udział zadeklarowała Polska: „Hunter“, „Sniper Day“, “Flaming Thunder 2016”, „Flaming Sword 2016”, „Iron Sword 2016”. Litwa wzięła udział w jednych z największych międzynarodowych ćwiczeniach organizowanych w Polsce „ANACONDA 2016“.
Polsko – litewsko – ukraińska brygada LITPOLUKRBRIG – projekt strategiczny Polski i Litwy, celem którego jest przybliżenie Ukrainy do społeczności euroatlantyckiej oraz standardów NATO. 25 stycznia 2016 roku w Lublinie odbyła się oficjalna ceremonia założenia LITPOLUKRBRIGCOM. Litwa do sztabu wysłała 5 wojskowych.
Litewskie Wojsko kontynuuje zakup przeciwlotniczego systemu rakietowego GROM. Pierwszą partię na Litwę dostarczono w 2014 roku. Projekt ma zostać zrealizowany przed 2021 rokiem. Realizacja umowy o zakupie GROM'u udowodniła, że polski przemysł obronny oraz instytucje państwowe są zaufanym partnerem, z którym i w przyszłości będziemy współpracowali.
Jakie są perspektywy współpracy z Polską w dziedzinie obrony przeciwlotniczej? Czy są postępy?
W perspektywie Litwa widzi możliwość ścisłej współpracy z Polską w dziedzinie obrony powietrznej. Na współpracę spoglądamy przez pryzmat regionalny. Obecnie między Litwą, Łotwą, Estonią, USA i Polską trwa dyskusja ws. obrony powietrznej średniego zasięgu. To zaktywizowałoby nie tylko prężną współpracę na poziomie eksperymentalnym, ale zapewniłoby efektywne wykorzystywanie środków obrony powietrznej. Litwa interesuje się rozwojem i postępem obrony powietrznej Polski, wdrażanymi systemami, które mogłyby współdziałać z systemami obrony powietrznej Wojska Litewskiego.
Przewidziana jest współpraca w dziedzinie eksploatacji i obsługi systemu GROM. Ponadto, z Litwa z Polską stale wymienia się danymi radarów do obserwacji przestrzeni powietrznej. Litwa bierze udział we wspólnych ćwiczeniach obrony powietrznej.
Problemy przesmyku suwalskiego – czy z Polakami są planowane jakieś ćwiczenia dotyczące obrony właśnie tego terytorium?
„Przesmyk suwalski” jest jedynym korytarzem lądowym, przez który kraje bałtyckie mogą otrzymać wsparcie NATO. Z powodu swej specyfiki geograficznej jest szczególnie podatny na wpływy sił Rosji i Białorusi.
Ten problem podnoszono podczas ćwiczeń Obrony Zbrojnej Państwa Litewskiego „Tarcza Perkunasa”. W tym roku do tych ćwiczeń mają dołączyć Polska, Łotwa i Estonia.
Obrona terytorialna. Czy można pozwolić ochotnikom na posiadanie broni w domu, tak jak to ma miejsce w Estonii? Między ochotnikami trafiali się osoby, w których lojalność można zwątpić. Podobne wątpliwości wywołują niektórzy mieszkańcy regionu wileńskiego – czy to może być przyczyną odmowy powierzenia im broni?
Głównym naszym zadaniem jest zwiększenie szeregów Ochotniczych Sił Obrony Kraju, wyposażenie ich w broń, naboje, mundury.
Informacji o braku lojalności wśród ochotników regionu wileńskiego nie posiadamy. Na służbę ochotnicy są przyjmowani tylko po sprawdzeniu okoliczności, które mogłyby być przeszkodą w służbie ochotniczej. Służbę w Siłach Ochotniczych Obrony Kraju pełnią tylko ochotnicy lojalni wobec Litwy.
Przechowywanie broni w domu jest ograniczone w związku z ogólnym bezpieczeństwem. Jeżeli broń palna byłaby przechowywana w domach, to utrudniłoby dostęp do niej. Broń służbowa powinna przechowywać się w centralizowanych zbrojowniach.
Żołnierzy i funkcjonariuszy w broń zaopatrują instytucje i urzędy państwowe, w których ci służą. Zapewniają one odpowiednie wykorzystywanie broni i nabojów, ewidencję, przechowywanie i stan techniczny broni.
W Rzedzikowie w Polsce rozpoczęto budowę amerykańskiej bazy obrony przeciwrakietowej. Jakie jest jej znaczenie dla Litwy?
Litwa jako członek Aliansu wspiera systemy obronne NATO, w tym i systemu obrony przeciwrakietowej, który wzmacnia siły obronne Aliansu. Budowa amerykańskiej bazy obrony przeciwrakietowej w Rzedzikowie jest jednym z elementów rozwoju obrony przeciwrakietowej NATO, który ma ogromne znaczenie dla Litwy oraz bezpieczeństwa całego regionu.
Działania Rosji podczas układania NordBalt? Ćwiczenia wojskowe Rosji nieraz przeszkadzały w układaniu kabla – jakie środki wojskowe mogą zastosować Polska i Litwą, aby zapewnić bezpieczeństwo w swoich wyjątkowych strefach ekonomicznych?
Ćwiczenia w strzelaniu, wykonywane przez rosyjską marynarkę wojskową, niejednokrotnie przeszkadzały litewskiej flocie w Litewskiej Wyjątkowej Strefie Ekonomicznej, w tym w układaniu kabla NordBalt. Takie zakłócanie działalności ekonomicznej nie jest zgodne z prawem międzynarodowym oraz z dobrosąsiedzkimi stosunkami. Niestety, w ostatnich latach nieprzyjazne działania wobec sąsiadów stały normą w polityce Rosji.
Na łamanie międzynarodowych praw morskich Litwa reaguje możliwymi środkami dyplomatycznymi i wojskowymi. Jest ustalony tryb odreagowania na takie incydenty – naruszenia operatywnie są rejestrowane przy pomocy środków technicznych, nawiązuje się kontakt z winowajcą i żąda się zaprzestania działań niezgodnych z prawem międzynarodowym, w każdym przypadku jest informowane społeczeństwo. Składa się szczegółowy raport sojusznikom NATO. Ambasador Rosji na Litwie niejednokrotnie był wzywany do wytłumaczenia się z takich incydentów.
Oczekujemy, że wszystkie te środki przyniosą wyniki i strona rosyjska przestanie zakłócać działalność ekonomiczną w morzu Bałtyckim.
Również należy podkreślić, że ćwiczenia wojskowe Rosji nie przeszkodziły w ukończeniu układanie kabla NordBalt w terminie. W istniejącej sytuacji nie widzimy potrzeby zastosowaniu dodatkowych środków ze strony NATO.
Loty rosyjskich samolotów wojskowych w pobliżu granic krajów bałtyckich. Czy zwykły obywatel powinien czuć się zagrożony stałymi doniesieniami o lotach myśliwców misji NATO Air Policing?
Loty samolotów wojskowych w przestrzeni międzynarodowej są możliwe i nie stwarzają niebezpieczeństwa, jeśli są wykonywane przytrzymując się ustalonych zasad, np. samoloty wojskowe lecą z włączonym transponderem, swoimi manewrami nie stwarzają zagrożenia dla awiacji cywilnej, nie wykonują manewrów prowokacyjnych, które mogą zostać odebrane jako próba przekroczenia przestrzeni narodowej. Jednak rosyjskie samoloty nie przestrzegają wszystkich tych zasad.
Niebezpieczne przybliżenie się do narodowej przestrzeni powietrznej, zbliżanie się i niebezpieczne manewry przy samolotach innych państw, loty na niskiej wysokości i przybliżanie się do statków, ćwiczenia manewrów atakujących w przestrzeni międzynarodowej itp. Wynikiem tego wszystkiego mogą być zderzenia, prowokacje czy realne naruszenia, dlatego myśliwce NATO powinny w każdym przypadku być przygotowane do odreagowania na realne zagrożenia czy prowokacje, jak też do zdyscyplinowania „nieodpowiedzialnych” rosyjskich samolotów wojskowych.
Rozmawiał
Ryszard Rotkiewicz