W 2011 roku liczba przedstawicieli różnych narodów na Litwie wyrosła do 154, więc nie jest dziwnym, że nowy Rząd odnowił działalność Departamentu Mniejszości Narodowych, który zlikwidowali konserwatyści i liberałowie. Celem Departamentu jest tworzenie przyjaznego otoczenia, które zapewniłoby płynną integrację mniejszości narodowych do społeczeństwa oraz stworzenia dogodnych warunków do zachowania tożsamości narodowej.
DELFI pyta dyrektorkę Departamentu Mniejszości Narodowych Vidę Montvydaitė, jakie zadania będą wykonywane w pierwszej kolejności, jaka jest misja departamentu?
Departament postrzegam jako instytucję dialogu kulturowego, dążącą do realizacji polityki mniejszości narodowych, broniąc interesów mniejszości narodowych zamieszkujących Litwę, zachowując tożsamość narodową i zapewniając aktywny udział w życiu społecznym, politycznym i kulturowym kraju. Naszą misją jest nawiązanie szczerego dialogu z organizacjami mniejszości narodowych oraz dbanie o realizację ich poglądów i propozycji.
Jaka jest obecnie sytuacja mniejszości narodowych na Litwie, czy oddzielny przedstawiciel mniejszości narodowej poczuwa się częścią społeczeństwa państwa?
Można stwierdzić, że w ostatnich latach sytuacja mniejszości narodowych zmieniła się w lepszą stronę – młodzież po ukończeniu gimnazjum albo szkoły dobrze zna język państwowy, pojmuje system prawny i socjalny. Zauważamy, że takie osoby łatwiej znajdują zatrudnienie, aktywnie biorą udział w życiu politycznym państwa, dołączają do działalności kulturowej.
Jaką jest ta działalność kulturowa?
Można wymienić już tradycyjne, coroczne folklorystyczne festiwale „Pokrowskije kołokoła”, „Kwiaty polskie”, które otrzymują dofinansowanie od państwa. Nie mało uwagi poświęca się festiwalowi zespołów wspólnot narodowych „W krugu druzej”, festiwalowi sztuki uczniowskiej Litwy Wschodniej „Rytų Lietuvos žiedas”, Europejskie Dni Kultury Żydowskiej. Mamy nadzieję, że międzynarodowy festiwal „Baltijos aušros”, gdzie jest przedstawiana wielokulturowa Litwa, również stanie się tradycyjny.
Chyba zgodzi się pani, że południowo – wschodnia Litwa wyróżnia się na tle innych regionów kraju. Jaką jest misja departamentu w tym regionie?
Tak, rzeczywiście, region południowo – wschodniej Litwy jest swoisty. Tutaj mamy zamiar pomagać w integracji mniejszości narodowych poprzez oświatę nieformalną i życie kulturowe. Departament przewidują częściowe dofinansowanie imprez, spotkań, dyskusji organizowanych przez pozarządowe organizacje mniejszości narodowych. Ponadto, organizacje mniejszości narodowych mają możliwość korzystania z pomieszczeń departamentu podczas prób albo imprez, na realizację oświaty nieformalnej. Chcemy, żeby mniejszości narodowe odczuwali, że Litwa jest ich domem, Ojczyzną.
Mówi pani, że trwa współpraca, jednak słyszy się dokoła, że Litwini nie są szczególnie otwartym narodem. Co musimy w sobie zmienić, żeby się bardziej otworzyć?
Chociaż na Litwie pojawiają się problemy związane z różnorodnością kultur, jednak Litwa jest zgodnym i wielokulturowym państwem. Sądzę, że drobne nieporozumienia pojawiają się z przyczyny niewiedzy albo braku porozumienia. W tym przypadku naszym zadaniem jest zrozumienie zwyczajów i tradycji obok mieszkających narodów. Oświata, poznanie, dialog – to kamienie węgielne otwartego i tolerancyjnego społeczeństwa. Na Litwie działa sześć ośrodków kultury mniejszości narodowych. Wykorzystamy je do rozpowszechniania kultury w regionach oraz kształtowania tolerancji narodowej.
Czy departament planuje dołączyć do inicjatyw, których zadaniem jest zachowanie dziedzictwa kulturowego mniejszości narodowych?
Tak. Wspieramy różnorodną działalność – dyskusje, konsultacje nt. oświaty obywatelskiej, dziedzictwa historycznego. Udzielamy szczególną uwagę programom oświaty nieformalnej mniejszości narodowych, poprzez które dąży się do pielęgnowania zwyczajów, tradycji i folkloru. Do tego celu idealnie pasuje działalność szkółek niedzielnych mniejszości narodowych.
Czy departament będzie prowadził działalność prewencyjną, dążąc do uniknięcia manipulacji propagandowych?
Ja już wspominałam, do niezgody na tle narodowościowym podżega brak informacji albo jej błędne podawanie. Brak wiedzy, niechęć zrozumienia, przedwczesne nastawienie i kłamstwa są największymi wrogami. Szkoda, że niektórzy politycy, dziennikarze czy komentatorzy są wierni swemu albo narzuconemu poglądowi i nie próbują wgłębić się, jaka sytuacja jest naprawdę. Będziemy formowali otwarte społeczeństwo i jego zdanie poprzez poznanie. Już teraz współpracujemy z przedstawicielami różnych dziedzin, dla których udostępniamy różnorodną informację. Ludzie stają się bardziej wyrozumiali, tolerancyjni, kiedy nieznane poznają bliżej. Pomimo tego, wkrótce ogłosimy konkurs dla dziennikarzy, poprzez który zachęcimy do dialogu różnych kultur. Naszym celem jest promowanie międzykulturowego dialogu, pielęgnowanie zgody i sprawiedliwości. Rozpowszechniamy informację pragnąc pomóc ludziom wyzbyć się stereotypów i strachów.
Niektórzy mogą twierdzić, że problemy mniejszości narodowych na Litwie są od dawna znane i podstawowym zadaniem jest znalezienie sposobu na ich rozwiązanie.
Sądzę, że powinniśmy zapewnić ścisłą współpracę instytucji państwowych z mniejszościami narodowymi i całym społeczeństwem. Widzimy, że Rząd jest na to przygotowany, więc Litwa może dalej kroczyć drogą Europy wzmacniając solidarność mniejszości narodowych i bronić ich praw, dziedzictwa kulturowego oraz języka.
Dziękujemy za rozmowę.
Departament Mniejszości Narodowych przy Rządzie Litwy rozpoczął swoją działalność 1 lipca 2015 roku. Pierwszą instytucją o podobnym charakterze był założony w 1989 roku Departament Narodowości. Później został przemianowany w Departament Problemów Regionalnych, który zajmował się przeważnie sprawami narodowościowymi południowo – wschodniej Litwy. W 1997 roku został przemianowany w Departament Mniejszości Narodowych i Uchodźstwa, który współpracował również z Litwinami za granicą. W 2010 roku Rząd zlikwidował departament, a sprawy przekazał w gestię Ministerstwa Kultury, Oświaty i Nauki oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Obecny Rząd wznowił działalność departamentu. W jego składzie będzie pracowało 14 osób: historycy, politolodzy, prawnicy, filolodzy.
Rząd zatwierdził Narodowy Program Postępu, który określa rozwój państwa na 2014 – 2020 lata. Jednym z celów programu jest promowanie integracji mniejszości narodowych, zapewniając zachowanie tożsamości etnicznej, udział w życiu publicznym i zgodę w stosunkach narodowościowych.